آثار زیست محیطی گسترش افقی شهر (مطالعۀ موردی: گرگان)

رشد بی رویۀ شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرنشین در کشورهای مختلف بعد از جنگ جهانی دوم لزوم توجه به مسائل شهری را برای برنامه ریزان و دست اندر کاران امور شهری ناگزیر ساخته است. مسئله ای که همگان را به سمت خود جذب کرده، توجه به الگوهای رشد و توسعۀ شهری بوده است. در دهه های اخیر شهر ها و محدوده های شهری در مدت کوتاهی به صورتی بی برنامه به چندین برابر وسعت اولیۀ خود رشد کردند. توسعۀ آن ها در قطعاتی مجزا، بدون برنامه ریزی و جسته و گریخته به الگوی گسترش یا پراکنش افقی شهری (sprawl) معروف و منشأ بسیاری از مشکلات در شهرهای در حال توسعه و توسعه یافته شده است. گرگان نیز طی سال های اخیر با گذشت زمان رشدی نامتوازن و پراکنده داشته است. به نظر می رسد این رشد باعث آثار زیست محیطی مخربی همانند از بین رفتن زمین های کشاورزی و جنگل ها، آلودگی آب ها، هوا و ... شده است. در این تحقیق با به کارگیری آمار و اطلاعات موجود از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. ابتدا با بهره گیری از سه روش تحلیل تراکم جمعیت، نقشۀ شهر در دوره های مختلف و مدل هلدرن میزان گسترش افقی گرگان اندازه گیری، سپس آثاری که گسترش افقی این شهر بر محیط زیست گذاشته بررسی شد. با توجه به نتایج تحقیقات، گسترش افقی گرگان باعث آثار زیست محیطی بسیاری روی از بین رفتن زمین های کشاورزی و جنگلی، منابع آب، آلودگی هوا و ... و در کل ناپایداری روند توسعۀ شهر شده است که ما در این پژوهش به آن ها پرداخته ایم. با توجه به این نتایج، الگوی رشد فشرده به منزلۀ الگوی توسعۀ آتی گرگان پیشنهاد می شود.